In the Works - The Inner Life of Money

2020

Marilou van Golstein Brouwers is een impact investerings pionier met meer dan 30 jaar ervaring in het ontwikkelen van wereldwijde impact investment fondsen. Marilou was voorzitter van de Raad van Bestuur van Triodos Investment Management en tot 2019 lid van de Raad van Bestuur van het GIIN (Global Impact Investing Network). Zij was jarenlang een belangrijke partner van Pymwymic en heeft onlangs haar eigen adviesbureau opgericht dat zij runt naast haar voortdurende overige werkzaamheden. 

Lisette Schuitemaker is auteur over persoonlijke en spirituele ontwikkeling. Eerder was zij voorzitter van het bestuur van Social Venture Network Europe, de Findhorn Foundation, en het Center for Human Emergence NL. Ze is een vriend van Pymwymic sinds de oprichting en investeert in impact via verschillende fondsen, maar ook direct in sociale ondernemingen die systeemverandering en onderwijs centraal stellen.

In dit inleidende interview spreken Lisette en Marilou over impact investeren en het project dat ze samen zijn begonnen: een boek getiteld 'Het innerlijke leven van geld'. Het idee voor het boek komt van een van de medeoprichters van PYM, wijlen Margaret McGovern, die probeerde te begrijpen wat mensen ervan weerhoudt om hun geld in te zetten voor hun idealen. Als onderdeel van hun onderzoek om deze vraag te beantwoorden, hebben Marilou en Lisette een diepgaand onderzoek samengesteld waarbij ze informatie hebben verzameld van mensen van alle leeftijden, wereldwijd. 

Wat maakt iemand een impact investeerder? 
Marilou: Er is een verschil tussen impact belegger zijn en impact investeren. Op de GIIN was dit zelfs een veelbesproken onderwerp! Voor mij is een impact investeerder zijn een engagement. Ik denk niet dat je jezelf een impact belegger kunt noemen als impactbeleggen slechts een klein deel van je portefeuille uitmaakt, terwijl het merendeel van je beleggingen een negatieve impact genereert. 

Lisette: Daar ben ik het mee eens, maar ook impact investeren is onderdeel van een groter gesprek over geld. Hoe geven onze idealen, en onze wens om bij te dragen, vorm aan onze financiële beslissingen? Voor mij gaat impact investeren over een bewuste keuze maken om je energie te steken in iets waar je voor staat. Hoe dit er in de praktijk uitziet in een beleggingsportefeuille is divers en persoonlijk, en kan vele vormen aannemen in het dagelijks leven. 

Er is de laatste jaren een enorme groei in purpose-driven bedrijven. Denken jullie dat deze focus de behoefte aan impact investeren, als een aparte vorm van beleggen, zal opheffen? 
Marilou: Natuurlijk zou het ideaal zijn als alle bedrijven en investeringen een positieve impact genereren en ik denk dat deze versnelling zeker in beweging is! De jongere generatie dringt aan op impact en de banken reageren daarop. Ik zie ook dat institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, die nog steeds erg gedomineerd worden door financieel rendement, veranderingen van binnenuit doorvoeren via hun jongere medewerkers. Persoonlijk denk ik dat de groeiende kloof tussen de reële economie en de aandelenmarkt betekent dat we op weg zijn naar een enorme verschuiving, een die ons zal doen nadenken over wat we echt belangrijk vinden. 

Lisette: Ik herinner me, vele jaren geleden, toen ik voor het eerst een conventionele bank hoorde praten over duurzaamheid geloofde ik ze niet. Dat is vandaag anders. Het gesprek over impact is niet langer een niche, en degenen die pleiten voor een holistisch perspectief worden niet langer als naïef gezien. Een vriend van mij zei onlangs: "verandering komt langzaam en plotseling" en dat is precies hoe ik denk over deze verschuiving naar "finance for purpose" - het gaat te langzaam, maar op een dag zal het plotseling de norm zijn.

Welke grote omwentelingen in het denken kan aan jullie generatie toegeschreven worden? 
Marilou: Ik groeide op in de jaren 60, en deed mee aan mijn eerste protest toen ik 15 jaar oud was. We zochten vrijheid en wilden de gevestigde orde veranderen! Dus ik denk dat die generatie een 'bevrijdende energie' in het geldgesprek heeft gebracht. 

Lisette: Mijn ouders waren van de naoorlogse generatie. Zij streefden naar de wederopbouw van de samenleving en zagen het bedrijfsleven als een manier om de armoede te verlichten. Ik ben een typische babyboomer, dus ja, er was/is zeker nog een geloof in de kracht van het bedrijfsleven onder mijn generatie. Tegelijkertijd begonnen sommigen van ons na de jaren 60 ook de traditionele bedrijfsmodellen en het conventionele economische denken grondig in vraag te stellen. Ik denk dat mijn generatie de aanzet gaf tot de eerste grote gesprekken over systemische verandering op wereldschaal. 

Wat zijn jullie gedachten over impact investeren versus meer belastingen betalen? 
Lisette: Ik beschouw het als een eer en een plicht om belasting te betalen, maar zou graag een verandering zien in wat we belasten. Een goede vriend van mij en leider op dit gebied, Eckart Wintzen, introduceerde het concept van Ex'tax - het belasten van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen terwijl de belastingdruk op arbeid wordt verlaagd. Het is een werkelijk inventieve manier om belastingen te gebruiken om de aarde te beschermen en de mensen erop te inspireren. Belasting voor impact! 

Marilou: We hebben belastingen nodig, voor het algemeen welzijn en voor de herverdeling van hulpbronnen. Maar uiteindelijk kun je met belastingen niet sturen of richting geven als individu. Ik geloof dat specifieke verandering het beste tot stand gebracht kan worden door individuele investeringen, want dat is een meer baanbrekende kracht. Maar ik ben het eens met Lisette, er zijn zoveel hervormingsmogelijkheden in het belasten zelf. Ik hou van het idee van een basisinkomen bijvoorbeeld.

Geld is voor velen een ingewikkeld onderwerp, zozeer zelfs dat we er vaak voor weglopen. Jullie boek wil het tegenovergestelde doen. Wat valt jullie het meest op aan het (culturele) gebrek aan transparantie rond geld? 
Marilou: Er is veel angst rond transparantie. In de vele jaren dat ik in impact werk, ben ik gaan inzien hoe onbewust dit ons maakt van de manier waarop geld door ons heen beweegt. We verbergen ons voor anderen en voor onszelf. Velen zijn bang dat hun vriendschappen zullen veranderen, dat hun veiligheid in gevaar komt, of dat ze de verantwoordelijkheid niet aankunnen. Dus stellen we niet de belangrijke vragen, zoals; wat wordt er eigenlijk gefinancierd met het geld op onze spaarrekening, of is mijn bankbelegging congruent met mijn waarden? Zelfs in onze enquête merken we dit: mensen zijn wat huiverig voor het invullen ervan. Misschien zijn ze een beetje 'bang' voor wat ze zullen vinden, zodra ze zichzelf toestaan om te kijken? In deze wereld vergt het moed om openlijk te vertellen wat je hebt en wat je ermee doet.

Om gegevens voor het boek te verzamelen, hebben jullie een enquête gehouden. Wat zijn tot nu toe de interessantste uitkomsten geweest?
Lisette: Ik denk dat het, heel verrassend, het denken van mensen over geld heeft geactiveerd op manieren die we niet hadden verwacht. Het is niet zozeer een enquête, maar eerder een uitnodiging om na te denken over je relatie met geld. We zijn er natuurlijk nog mee bezig, maar tot nu toe hebben we gemerkt dat er meer vrouwen dan mannen naar voren zijn gekomen. We denken dat dit te maken kan hebben met de inspirerende Women's Wealth Matters sessies die Corinne Heijn voor PYM faciliteerde. Deze sessies hebben voor veel vrouwen een veilige ruimte gecreëerd om met hun geldverhaal naar buiten te komen en zich te verbinden aan initiatieven zoals het onze. 

Hebben jullie dezelfde ideeën over geld?
Lisette: Dat zijn we aan het uitzoeken. Toen Margaret's man, Frank van Beuningen, ons vroeg om dit project te doen, kenden we elkaar eigenlijk niet zo goed. Gelukkig heeft het samen afnemen van de eerste ronde van 30 interviews over zoom daar veel aan bijgedragen! Meer in het algemeen kwam mijn wake-up call voor impact investeren later dan die van Marilou en kom ik tot dit boek als een erfgenaam, terwijl Marilou een deskundige pionier op dit gebied is. Ik denk dat onze verschillende perspectieven het boek zullen verrijken, net zoals ze onze gesprekken hebben verrijkt. 

Marilou: We delen idealen en een vergelijkbare kijk op het leven, maar we hebben verschillende (professionele) achtergronden, wat, daar ben ik het mee eens, alleen maar bijdraagt aan het gesprek. Het maakt het nog spannender om dieper in te gaan op wat onze individuele manier van denken over geld heeft gevormd, hoe we hebben gekozen om ons wereldbeeld toe te passen, en hoe we de opkomende toekomst zien. Ik kan niet wachten om te zien hoe het zich allemaal zal ontvouwen in het boek!

Wil je verhalen als deze en meer nieuws over de impact-investeringsgemeenschap rechtstreeks in je inbox ontvangen?
Meld je dan hieronder aan voor onze tweemaandelijkse nieuwsbrief.